تصور کنید، سوار بر چرخ و فلکی هستید که مدام در حال چرخش است. گاه به اوج قله‌های شادی و سرخوشی صعود می‌کنید و گاه به اعماق تاریکی و غم، فرو می‌افتید. این نوسانات خلقی شدید، مشخصه اصلی اختلال دوقطبی است، اختلالی روانی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌همین جهت در این مقاله، سفری به دنیای پیچیده این اختلال، مهمترین علایم و روش‌های درمان آن خواهیم داشت.
نشانه‌های مهم بایپولار
بایپولار اختلالی در سلامت روان است که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، دوره‌های متناوبی از شیدایی (Mania) و افسردگی (Depression) و گاه نیز دوره‌ای خفیف‌تر از شیدایی، به نام هیپومانیا (Hypomania) را تجربه می‌کنند. در این بخش، به مهمترین نشانه‌های بایپولار در هر یک از این دوره‌ها می‌پردازیم:
علایم دوقطبی فاز افسردگی
فاز افسردگی این اختلال، چالشی عمیق و طاقت‌فرساست که با کاهش شدید انرژی و گوشه‌گیری همراه می‌شود. در این دوره، فرد در تاریکی غم و ناامیدی فرومی‌رود و علایم متعددی او را دربرمی‌گیرند. علایم این فاز از اختلال دوقطبی عبارت‌اند از:
- بی‌حوصلگی و خستگی مفرط: گویی تمام توان و انرژی، از فرد ربوده شده و انجام کوچک‌ترین فعالیت‌ها نیز دشوار می‌شود.
غم عمیق، تحریک‌پذیری و ناامیدی: احساس غم و اندوهی عمیق، بر فرد سایه می‌افکند و دنیا در نظرش تاریک و ناامیدکننده جلوه می‌کند.
- احساس پوچی و بی‌ارزشی: فرد احساس می‌کند بی‌ارزشی بوده و هیچ دستاوردی، در زندگی نداشته است.
اختلالات خواب: بی‌خوابی و زود بیداری از خواب شبانه، آرامش را از فرد سلب می‌کند و به خستگی و بی‌حوصلگی او می‌افزاید.
- بدبینی و منفی‌نگری: دنیا در نگاه فرد، پر از تاریکی و مشکلات است و او امیدی برای آینده متصور نمی‌شود.
از دست‌دادن علاقه به فعالیت‌ها: انجام فعالیت‌هایی که زمانی برای فرد لذت‌بخش بود، دیگر هیچ جذابیتی برای او ندارد.
- افکار آشفته و پریشان: ذهن فرد در اختلال دوقطبی، درگیر افکار منفی و پریشان‌کننده‌ای می‌شود که کنترل آن‌ها سخت است.
توهم و هذیان: در موارد شدید، فرد دچار توهم و هذیان می‌شود.
- افکار خودکشی: ناامیدی و پوچی عمیق، او را به فکر خودکشی سوق می‌دهد.
توجه داشته باشید که تمامی افراد مبتلا به این اختلال، تمام این علایم را تجربه نمی‌کنند و شدت آن‌ها در افراد مختلف، می‌تواند متفاوت باشد. حتی ممکن است علایم افسردگی دوقطبی با افسردگی اساسی اشتباه گرفته شود؛ اما در افسردگی اساسی، نشانه‌ها به‌طور مداوم و ثابت هستند، درحالی‌که در افسردگی دوقطبی، علایم به‌صورت دوره‌ای تغییر می‌کنند و به نشانه‌های شیدایی یا هیپومانیا تبدیل می‌شوند. تشخیص دقیق بایپولار توسط یک دکتر درمان دوقطبی ، ضروری است؛ زیرا درمان این اختلال با درمان افسردگی اساسی متفاوت است.
علایم دوقطبی فاز شیدایی
فاز مانیا (Mania) یا شیدایی در اختلال دوقطبی، دوره‌ای از انرژی افراطی، شادی بی‌حدوحصر و رفتارهای غیرعادی شناخته می‌شود. گویی فرد در اوج قله‌ای از بی‌قراری و جنون ایستاده است. مهمترین نشانه‌های فاز مانیا عبارت‌اند از:
- احساس شعف و خوشحالی بی‌حد: او احساس می‌کند، صاحب دنیاست و غرق در شادی و سرخوشی بی‌حد و حصری می‌شود.
انرژی بی‌نهایت: او فکر می‌کند هیچ‌وقت خسته نمی‌شود و می‌تواند ساعت‌ها بدون نیاز به خواب، فعالیت داشته باشد.
- اعتمادبه‌نفس کاذب: فرد دچار اعتمادبه‌نفس بی‌دلیلی می‌شود و خود را قادر به انجام هر کاری می‌داند.
برنامه‌های بزرگ و ایده‌های جدید: ذهن او از ایده‌های جدید و بزرگ پر می‌شود و برای انجام آن‌ها، برنامه‌ریزی می‌کند.
- تحریک‌پذیری و عصبی شدن: فرد در اختلال دوقطبی، به‌راحتی تحریک‌پذیر و عصبی می‌شود و ممکن است در برابر کوچک‌ترین انتقاد، واکنش شدیدی از خود نشان دهد.
توهم و هذیان: در موارد شدید، او دچار توهم و هذیان شده و چیزهایی را می‌بیند یا می‌شنود که دیگران، قادر به دیدن یا شنیدن آن‌ها نیستند.
- تفکر آشفته و غیرمنطقی: ذهن فرد آشفته و پریشان است و افکارش غیرمنطقی و بی‌ربط به‌هم هستند.
بی‌خوابی: او به خواب نیاز ندارد و ممکن است، شب‌ها بیدار بماند و به فعالیت بپردازد.
- انجام رفتارهای خطرناک: احتمال دارد فرد کارهای خطرناکی مانند: رانندگی با سرعت بالا را انجام دهد.
صحبت‌های عجیب‌وغریب: او حرف‌هایی می‌زند که خارج از شخصیتش است و دیگران آن‌ها را، خطرناک یا مضر می‌دانند.
- افکار رقابتی: فرد در اختلال دوقطبی، احساس می‌کند از دیگران برتر است و در همه چیز با آن‌ها رقابت می‌کند.
پریدن از یک ایده به ایده دیگر: تمرکز او پایین بوده و به‌سرعت، از یک ایده به ایده دیگر می‌پرد.
- سوءمصرف مواد: فرد می‌تواند به مواد مخدر و الکل پناه ببرد.
روابط جنسی پرخطر: او ممکن است بدون درنظرگرفتن عواقب، روابط جنسی پرخطر برقرار کند.
- گرفتن تصمیمات نابخردانه: فرد در تصمیم‌گیری‌ها، بی‌دقت و بی‌احتیاط بوده و احتمال دارد تصمیمات اشتباهی بگیرد.
فراموش نکنید که این نشانه‌ها، همانند فاز افسردگی در هر فردی متفاوت است و فرد باید تحت‌نظر دکتر درمان دوقطبی قرار بگیرد.
علایم دوقطبی شدید
بایپولار اگر به‌موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند به طوفانی سهمگین تبدیل شود که زندگی فرد را در هم بپیچد. در این شرایط، علایم افسردگی و شیدایی به‌تدریج شدیدتر و طولانی‌تر شده و پیامدهای ناگوارتری را به‌دنبال دارند. عواقب نادیده‌گرفتن درمان اختلال دوقطبی در فاز افسردگی شامل:
غرق‌شدن در باتلاق افسردگی: افسردگی نه‌تنها عمیق‌تر و طاقت‌فرساتر می‌شود، بلکه افراد در این شرایط برای رهایی از درد و غم، به پناهگاه‌های کاذبی مانند مواد پناه می‌برند که آن‌ها را در اعماق تاریکی فرو می‌برد.
- وسوسه مرگ و خودکشی: افکار منفی و پوچ‌گرایانه در ذهن فرد ریشه می‌دوانند و او را به مرز خودکشی، نزدیک می‌کنند. در این زمان بی‌توجهی به این افکار خطرناک، می‌تواند جان فرد را به خطر اندازد.
به یاد داشته باشید که این اختلال، قابل‌درمان است و با تشخیص و درمان به‌موقع، می‌توان از شدت علایم و عواقب ناگوار آن کاست.
درمان اختلال دوقطبی
بایپولار چالشی است که با نوسانات خلقی شدید و دوره‌ای همراه می‌شود؛ اما خبر خوب این است که این اختلال، قابل‌درمان بوده و با روش‌های مناسب می‌توان به آرامش و ثبات در زندگی دست‌یافت. درمان بایپولار، به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد که در متن ذیل، به مهمترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
کشف ریشه‌های دوقطبی با روان‌درمانی
روان‌درمانی، نخستین گام در مسیر درمان این اختلال است. در این سفر درمانی، فرد با همراهی یک دکتر درمان دوقطبی، به اعماق وجود خود سفر می‌کند و ریشه‌های آن را در تاروپود ذهنش پیدا می‌کند. در جلسات روان‌درمانی، فرد با الگوهای رفتاری و فکری خود در دوران افسردگی و شیدایی آشنا می‌شود و ریشه‌های اضطراب، استرس و نوسانات خلقی خود را کشف می‌کند. همچنین او در جلسات درمان اختلال دوقطبی، مهارت‌های مختلفی برای مدیریت این نوسانات و مقابله با آن‌ها، می‌آموزد. در بسیاری از موارد، با اتکا به روان‌درمانی و بدون نیاز به دارو، فرد می‌تواند به‌سلامت روان خود دست‌یافته و زندگی عادی و پرباری را تجربه کند.
سفری به‌سوی آرامش با دارودرمانی
در برخی موارد، روان‌شناس یا مشاور ممکن است در کنار روان‌درمانی، استفاده از دارو را هم برای درمان بایپولار، ضروری بداند. در این صورت، فرد باید به روانپزشک مراجعه و تحت‌نظر او از داروها استفاده کند. توجه داشته باشید که اگر دچار برخی علایم هستید، به‌هیچ‌وجه بدون نظر پزشک، اقدام به مصرف دارو یا قطع خودسرانه آن نکنید. این کار در اختلال دوقطبی، می‌تواند عواقب خطرناکی برای سلامتی شما به همراه داشته باشد.
گروه روانپزشکی و روانشناسی ویان ، با حضور تیمی برگزیده از روانپزشکان و روان‌شناسان در حوزه‌های مختلف درمان اعصاب و روان، آماده همراهی افراد در سفر به سوی آرامش روان است. همه روانپزشکان و روان‌شناسان این مجموعه، در حوزه کاری خود متخصص و دارای آموزش آکادمیک هستند. پس دیگر جای هیچ‌گونه نگرانی باقی نمی‌ماند. با مراجعه به این گروه متخصص، افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی، سلامتی کامل خود را به‌دست آورند.
سخن پایانی
در این مقاله، به ذکر مهمترین علایم اختلال دوقطبی و نحوه درمان آن‌ها پرداختیم. حال افراد مبتلا به بایپولار، می‌توانند باتوجه‌به شرایط خود، تحت درمان گروه روانپزشکی و روانشناسی ویان قرار بگیرند. بی‌شک با مراجعه به ویان، تجربه‌ای متفاوت و باکیفیت از خدمات روانپزشکی و روانشناسی را دریافت خواهید کرد.
